Περιβαλλοντικοί πρόσφυγες

Άρθρο του Φάνη Στρατουδάκη (Εφημερίδα ΑΝΑΤΡΟΠΗ, φ-11, Οκτώβριος 2017)

Σύμφωνα με οικολογικές και περιβαλλοντολογικές οργανώσεις αλλά και ειδικούς επιστήμονες πρέπει όλος ο κόσμος και οι κυβερνήσεις να προετοιμάζονται για μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών, λόγω της κλιματικής αλλαγής, τα επόμενα χρόνια.

Η κλιματική αλλαγή, που οφείλεται στην ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον, είναι ένα γεγονός το οποίο δέχονται μέσες-άκρες οι επιστήμονες και οι διοικήσεις – πλην αυτής του Ντόναλντ Τραμπ. Αλλαγές που θα αλλάξουν άρδην την όψη του πλανήτη μας, όπως το λιώσιμο των πάγων, λόγω της ταχείας ανόδου της θερμοκρασίας, που συνδέεται με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου», τις οποίες παλαιότερα οι επιστήμονες ανέμεναν μετά από αιώνες, τώρα εικάζεται ότι μπορεί να επέλθουν και μετά από μερικές μόνο δεκαετίες. Π.χ το νησί Τουβαλού στον Ειρηνικό θεωρείται βέβαιο πια ότι θα έχει εξαφανιστεί μέχρι το 2050.

Η ανάγκη για μετακίνηση των πληθυσμών μπορεί να είναι μόνιμη ή προσωρινή και να οφείλεται κατ’ αρχήν σε καθαρά ανθρώπινο λάθος, όπως ένα πυρηνικό ατύχημα π.χ. Τσέρνομπιλ, Φουκουσίμα. Μπορεί επίσης να οφείλεται σε μόνιμες περιβαλλοντικές μεταβολές, όπως κατασκευή φραγμάτων ορυχείων ή κατασκευή μεταλλείων λόγω ανακάλυψης κοιτάσματος ή προσωρινές μεταβολές, αλλά τόσο καταστροφικές, που να αλλάζουν το περιβάλλον σε βαθμό που είναι ανοίκεια και αντενδεικνυόμενη πλέον η επιστροφή των πληθυσμών στις εστίες τους.

Όλοι οι παραπάνω παράγοντες μπορεί να συντρέχουν και με πόλεμο, ώστε να είναι αδύνατο να ξεχωρίσει κανείς την κύρια αιτία, διότι ακόμα κι αν ο πόλεμος είναι η αρχική αιτία, αν η ερημοποίηση που επέφερε είναι μόνιμη και ανεπίστρεπτη δεν μπορεί να θεωρηθεί η λήξη του πολέμου και λήξη της αιτίας απομάκρυνσης και μετακίνησης του πληθυσμού.

Γενικά ο όρος του περιβαλλοντικού πρόσφυγα εμφανίστηκε το 1985 σε μία έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Έθνών (UNEP) για να ορίσει τους ανθρώπους «που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την παραδοσιακή τους κατοικία, προσωρινά ή μόνιμα, εξαιτίας μιας σημειούμενης περιβαλλοντικής διατάραξης (φυσικής ή/και προκαλούμενης από τον άνθρωπο), η οποία θέτει σε κίνδυνο την ύπαρξή τους ή/και έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής τους».

Υπ’ αυτήν την έννοια και κατηγοριοποίηση, περιβαλλοντολογικοί πρόσφυγες είναι, για παράδειγμα, κι οι κάτοικοι του Τέξας ή της Φλώριδα των ΗΠΑ που εκκενώνουν εσπευσμένα τις περιοχές τους, για να αποφύγουν καταστροφικούς και επικίνδυνους τυφώνες και καταιγίδες, ώστε να μην έχουν την τύχη των συμπολιτών τους, που παρέμειναν στη Λουιζιάνα με τον τυφώνα «Κατρίνα» το 2005, όπου σκοτώθηκαν πάνω από 1.800 άτομα.

Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν περίτρανα ότι πράγματι ο πλανήτης μας έχει γίνει ένα «μεγάλο χωριό». Λόγω της παγκοσμιοποίησης της αλόγιστης και γενικευμένης καπιταλιστικής εκμετάλλευσης της γης, μια πολιτική στο ένα μέρος του πλανήτη μπορεί να επιφέρει δραστικές αλλαγές στο περιβάλλον και περιβαλλοντολογικούς πρόσφυγες στο άλλο άκρο του πλανήτη… Κι αυτό δεν έχει καμία σχέση με το «φαινόμενο της πεταλούδας», αλλά είναι απόρροια του φαινομένου της παγκοσμιοποίησης και εξηγείται πλήρως αιτιοκρατικά.

Έτσι, όσοι επιμένουν σε πολιτικές κοντόφθαλμες που αρνούνται το πασιφανές, όπως αυτές του Ντόναλντ Τραμπ, απλώς για να κερδίσει την εύνοια των επιχειρηματιών που τον στηρίζουν κι έχουν σαφές και υπέρογκο κέρδος απ’ την καταστροφή του περιβάλλοντος, σύντομα θα γίνουν περίγελος της ιστορίας, αν δεν έχουν ήδη γίνει.

Ομοίως, κι οι… «πατριωτάρες», που νομίζουν ότι έχουν το δικαίωμα να απαγορεύουν με ηλίθιες προφάσεις, σε άλλους πληθυσμούς να σωθούν ερχόμενοι στη γη τους, πρέπει να σκεφτούν ότι μπορεί πολύ σύντομα οι ίδιοι να αναγκαστούν για λίγο ή για πολύ ν’ αφήσουν τα πατρώα εδάφη προς άλλες πιο ασφαλείς πατρίδες, ώστε να σωθούν αυτοί και τα παιδιά τους. Και το να αυξάνεις τις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων κατά 700% όπως έγινε στις πρόσφατες μετακινήσεις λόγω του τυφώνα «Ίρμα» στις ΗΠΑ, ή να αφαιρείς το δικαίωμα εκπαίδευσης (άρα την ικανότητα προσαρμογής), απ’ τους μετακινούμενους πληθυσμούς, δεν είναι η πιο ενδεδειγμένη μέθοδος αντιμετώπισης του φαινομένου αυτού.

 

Πηγές:

http://www.ecocrete.gr/index.php?option=content&task=view&id=5326

https://rproject.gr/article/perivallontikoi-prosfyges-ena-akros-taxiko-zitima